پوهان پروفسور میرحسین‌شاه

ششم جوزا، سومین سالروز درگذشت پوهان پروفسور میرحسین‌شاه گرامی باد

غروب ستاره علم

وقتی منطقه «جوی‌شاه» شهر قندهار را به مقصد قبرستان عمومی این شهر ترک می‌کنید، در جوار قریه «اخترمطاری»، آرامگاهی نمایان می‌شود که به زیارت «سید میراحمدی» شهرت دارد. این زیارتگاه با قدمتی نزدیک به دو قرن، مدفن بسیاری از سادات و شخصیت‌های علمی و فرهنگی قندهار است.

در تاریخ دهم اسد سال ۱۳۱۰خورشیدی، شخصیت دیگری در این آرامگاه، دفن شد که به سید میرعبدالجوادآقا شهرت داشت. سید میرعبدالجواد فرزند سید نجف‌شاه فرزند حسین‌شاه فرزند سید میرجعفر است. سید میرجعفر برادر سید میراحمد موسوی است که زیارت سید میراحمدی به اسم او مسمّا است. شجره‌نامه و نسب این خاندان به احمد شاهچراغ بن امام موسی کاظم علیه‌السلام می‌رسد.

زمانی که امیرعبدالجواد، به سرای باقی شتافت و در محوطه زیارتگاه سید میراحمدی در کنار اجدادش دفن شد، دو پسر خردسال به اسامی میر محمدعلی شاه و سید میرحسین شاه از خود باقی گذاشت.

میرحسین شاه در سال ۱۳۰۳خورشیدی در یک خانواده روحانی، فارسی زبان و شیعی در محله «کنار ده‌ خواجه» شهر قندهار دیده به جهان گشود. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در یکی از مدارس شهر قندهار که بعداً به لیسه یا دبیرستان احمدشاهی مسمّا گردید، به پایان برد و سپس در لیسه حبیبیه شهر کابل مشغول به تحصیل شد. میرحسین شاه جوادی تحصیلات عالی را در دانشکده ادبیات دانشگاه کابل ادامه داد و مدرک فوق‌لیسانس خود را از دانشگاه لکنهو/ علیگره هند دریافت کرد. وی بلافاصله پس از پایان تحصیلات عالی به امر تدریس در دانشگاه و کارهای علمی- پژوهشی اقدام کرد. این شخصیت متواضع، در اندک زمانی نه تنها به عنوان ستاره علم در آسمان افغانستان شهرت یافت بلکه در سایر کشورهای جهان چون روسیه، ایران، هند، آمریکا و چند کشور اروپایی نیز به عنوان یکی از چند شخصیت برتر علمی افغانستان شناخته شد. چند کار علمی برجسته دست به دست هم داد تا پوهان/ پروفسور میرحسین شاه شهرت جهانی کسب کند.

یکی از کارهای ماندگار و علمی سید میرحسین شاه، ترجمه و تصحیح کتاب با ارزش «حدود‌العالم من المشرق الی المغرب» است. حدود‌العالم کتابی جغرافیایی و تاریخی است که نویسنده‌ای از سرزمین جوزجان در زمان حاکمیت فریغونیان در نیمه دوم قرن چهارم هجری به رشته تحریر درآورده است. تحقیق گسترده و تدقیق و یا به زبان امروز ویرایش عالمانه آن توسط دانشمند برجسته و نامور روس ولادیمیر مینورسكی متوفای ۱۹۶۶میلادی، انجام شده است. ترجمه چنین کتابی، یك مترجم ورزیده و شایسته‌ای می‌خواست که به تاریخ، جغرافیا و ادبیات حوزه زبان ‌فارسی تسلط داشته باشد. استاد میرحسین شاه به این كار همت گماشت و آن را به درستی به پایان رساند. این كتاب در سال ۱۳۴۲خورشیدی در كابل به چاپ رسید. انتشار این کتاب همان‌طور که به شهرت مینورسکی افزوده بود، مقام علمی میرحسین شاه را نیز بیش از پیش ارتقا داد اما دریغ که جنگ و ناامنی نگذاشت میرحسین شاه به کارهای علمی در افغانستان ادامه دهد. لذا در سال ۱۳۶۷خورشیدی افغانستان را ترک کرد و ساکن آمریکا شد.

سید میرحسین شاه ستاره‌ای در آسمان علم افغانستان بود که امروز در سن ۹۶ سالگی در آمریکا از دیده‌ها پنهان شد و برای طلوع در دارالبقاء، از دار فانی غروب کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره جایگاه علمی و فعالیت‌های پژوهشی و رسمی سید میرحسین شاه پدر سید طیب جواد سفیر افغانستان در لندن و همچنین شرح عکس قدیمی، به اولین کامنت این یادداشت مراجعه شود.

روحش شاد و یادش گرامی باد

مرادی سه‌شنبه‌شب ۱۳۹۹/۳/۶