یاد داشت!
به مناسبت سالگرد قتل عام مردم یکاولنگ توسط گروه طالبان و عوامل داخلی
یاد داشتهای زنده یاد پروفیسور دکتور سید امیرشاه “حسن یار”
—- دوازده سال پس از قتل عام یکه ولنگ —-
۶ جدی ۱۳۹۲
۲۷ دسامبر ۲۰۱۳
پوهاند دکتور سید امیرشاه “حسن یار”
مقدمه:
این روزها مصادف با قتل عام یکه ولنگ است. یادی از این افرادی که قربانی حفظ قدرت یا رسیدن به قدرت شده اند بنمایم. تا مبادا فراموش کنیم که طبیعت قدرت طلبی بنام ” امارت اسلامی افغانستان” با کشتن حدود صد تا سه صد انسان بی گناه قابل توجیه نیست. (نیوز انترنشنل ۲۹ مارچ ۲۰۰۱).
من بر سر آنم که علت این جنایات هولناک را که همانا “عدم رعایت حقوق بشر” است نشان دهم و بگویم که چگونه این بی اعتنایی به حقوق بشر در جامعه جای گرفت است.
ذکر این فاجعه این است که هرگز جنایات چنین هولناک در جامعه ما تکرار نگردد که جمعی ندانسته یا دانسته از روی نقشه آلت دست گردند و افراد بی گناهی روستایی را زنده زنده تیر باران نمایند.
باوجودیکه این جنایات توسط طالبان و گروپ هایکه زمینه آنرا فراهم کرده بودند، صورت گرفته اما در آن حلقه های گمشده بسیاری وجود دارد.
عجب تر آنکه از تاریخ انجام این جنایات هیچ یک از رسانه ها یا کمیسیون مستقل (۶) حقوق بشر افغانستان از آن یاد نکرده و نمی کنند. تا مرتکبین این جنایات اظهار شرم و ندامت نمایند.
این یک معما است که ما از کشتار بعضی اشخاص یادبود میگیریم تا مبادا این کشتار از اذهان عمومی مهو گردد ولی هرگز ندیده ام که هیچ فرد یا گروهی یادبود قربانیان “کوت سادات” را برپا کرده باشد و خواسته باشد که این جنایات هولناک را در اذهان نه تنها افغانها بلکه جهانیان زنده نگهدارد.
جنگ بر سر قدرت:
در پنج دهه اخیر شاهد و شواهد بسیاری میتوان یافت که اصولا زمانیکه پای قدرت یا حفظ آن پیش می آید، حاکمان شرع و عرف، نهایت سؤ استفاده از این بی اعتنایی ما نسبت به حقوق دیگران کرده اند، تمام مخالفین خودرا نه تنها از میدان خارج کرده اند بلکه در بسیاری از موارد آنها را به نابودی کشانیده اند که به عنوان نمونه عینی به سه نمونه آنها که در طول عمر ما اتفاق افتاده است اشاره می کنیم: یکی پائین کشیدن ظاهرشاه از تخت سلطنتی توسط داوود خان، دیگری کشتن داوودخان توسط نور محمد ترکی، و سومی کشتن نورمحمد ترکی توسط حفیظ الله امین. تنها شادروان پروفیسور برهان الدین ربانی بود که به شیوه دموکراتیک سمت رسمی خود را به حامد کرزی سپرد.
اما قتل عام “کوت سادات” داستان دیگری دارد. چنانچه در بیانیه مطبوعاتی کمیساری حقوق بشر ملل متحد به تاریخ ۱۷ دلو ۱۳۷۹ (مطابق ۷ فبروری ۲۰۰۱) آمده است : مردمان ملکی در منازعات مسلحانه شرکت نداشته و در قریه های خود باقی مانده بودند. (ایمیل ۷فبروری ۲۰۰۱) .
کوت سادات:
ولسوالی یکه ولنگ (Yaka Olung) از چهار کوت تشکیل شده است که آنها عبارتند از : کوت سادات (۲۰۰ خانه زمین) کوت آنده و رستم (۲۰۰ خانه زمین) کوت تکانه (۲۴۰ خانه زمین) و کوت قوم آبه (۱۶۰ خانه زمین). بنا برین یکه ولنگ دارای ۸۰۰ خانه زمین است. یک خانه زمین معادل پنجاه جریب است. پس یکه ولنگ دارای چهل هزار جریب زمن صالح زراعتی میباشد.
پس از تصرف هزاره جات در دسامبر ۱۹۹۸ تسط طالبان، بزرگترین پایگاه نظامی طالبان در نَیَک٘ (Nayak) مرکز ولسوای یکه ولنگ قرار داشت. من آخرین بار در سنبله ۱۳۸۷ (۱۹۹۹) از مقر اکسفام در نَیَک٘ دیدن کردم. من از سال۱۳۷۶ الی ۱۳۷۸ مدیر منطقه یی اکسفام در هزاره جات بودم. در آن سال غلام محمد خان هوتک، آمر نظامی، سید غلام حسین معروف به صوفی گردیزی، معاون، دو نفر به نامهای مومن خان و صدیق فایق مسئولین خاد بودند. قومندانان نظامی و امنیه و عساکر همه از طالبان محلی بودند و کدام سرباز طالب در آن پایگاه وجود نداشت. حجت الاسلام محمد اکبری توسط فرمان نا نوشته ای حیثیت رئیس تنظیمیه طالبان را داشت. غلام محمد خان هوتک نیز ر رفت و آمد میان میدان و یکه ولنگ بود من گاهگاهی احمد حسین سنگردوست را باذل و عبدالرحمن خان سرخ و عبدلرحمن سرخ آبادی را با وی میدیدم.
