خبرگزاری آگاه پرس:
در حالی که آمار دقیق از جمعیت اقوام مختلف در افغانستان هنوز در دسترس نیست، گزارش‌های رسمی اداره مرکزی احصاییه افغانستان نشان می‌دهند که جمعیت کل این کشور در سال 2022 به بیش از ۳۲ میلیون نفر رسیده است. با وجود این آمار، تفکیک‌های دقیق قومی همچنان محل بحث و چالش باقی مانده است. یکی از این اقوام که به‌طور گسترده در افغانستان پراکنده هستند و در کنار اقوام دیگر نقش مؤثری در تاریخ، فرهنگ و سیاست افغانستان ایفا کرده‌اند، سادات هستند.
طبق نوشته‌های معتبر در کتاب “کوثرالنبی، پژوهشی در تاریخ سادات افغانستان”، سادات به‌عنوان سومین قوم بزرگ افغانستان شناخته می‌شوند. این منابع تاریخی و پژوهشی تصریح می‌کنند که سادات بیش از ۱۰ درصد از جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهند و در مناطق مختلف این کشور به ویژه در هزاره‌جات، نقش بسیار مهمی ایفا کرده‌اند.
این قوم که نسل‌های مختلف آن در سراسر افغانستان پراکنده‌اند، حضور چشمگیری در ۳۳ ولایت کشور دارند. در برخی از مناطق مرکزی، حضور سادات حتی بیشتر از ۲۷ درصد از جمعیت را شامل می‌شود. با وجود جمعیت وسیع و پراکندگی جغرافیایی سادات، این قوم همواره از حضور مؤثر در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور محروم بوده است.
پژوهش‌ها و نوشته‌ها به‌ویژه در کتاب “کوثرالنبی” نشان می‌دهند که سادات نه تنها از لحاظ جمعیتی، بلکه از نظر فرهنگی و تاریخی نیز سهم بزرگی در ساختار افغانستان دارند و در طول تاریخ با حضور شخصیت‌های علمی، دینی و سیاسی برجسته خود نقشی اساسی در تحولات کشور ایفا کرده‌اند.
وضعیت جمعیتی افغانستان
طبق آمار اداره مرکزی احصاییه افغانستان، جمعیت کل افغانستان در سال 2022 به بیش از ۳۲ میلیون نفر رسیده است. این آمار اشاره به پراکندگی جمعیتی در مناطق شهری و روستایی دارد، جایی که ۲۴ درصد از مردم در شهرها و ۷۱.۳ درصد در روستاها زندگی می‌کنند. علاوه بر این، گزارش‌ها نشان می‌دهند که ۴.۷ درصد از جمعیت افغانستان را کوچی‌ها تشکیل می‌دهند.
تفکیک‌های دقیق قومی همچنان در افغانستان به‌عنوان یک چالش اساسی باقی مانده است. بررسی‌ها و گزارش‌ها نشان می‌دهند که آمار اقوام مختلف در کشور بر اساس تاریخ و منابع مختلف متغیر است.
آمارهای جمعیتی اقوام
در گزارش آکادمی علوم افغانستان از دایره‌المعارف آریانا که در سال ۱۳۹۱ خورشیدی منتشر شد، درصد جمعیتی اقوام اصلی کشور به شرح زیر آمده است:
-
پشتون‌ها: ۶۲٪
-
تاجیک‌ها: ۱۲٪
-
هزاره‌ها: ۹٪
-
ازبیک‌ها: ۶٪
با این حال، برخی از منابع دیگر آمار تقریبی اقوام افغانستان را متفاوت ذکر کرده‌اند که به شرح زیر است:
-
پشتون‌ها: ۴۲٪
-
تاجیک‌ها: ۲۳٪
-
هزاره‌ها: ۹٪
-
ازبیک‌ها: ۷٪
این آمارها به دلیل شرایط سیاسی و امنیتی خاص افغانستان در طی سال‌های اخیر، دقیق و قطعی نمی‌باشد.
سادات سومین قوم بزرگ افغانستان
سادات که نسل‌های مختلف آن در سراسر افغانستان پراکنده‌اند، از قوم‌هایی هستند که با احترام خاصی در جامعه افغانستان شناخته می‌شوند. آن‌ها در ۳۳ ولایت کشور حضور دارند و در مناطق مختلف نقش مهمی در عرصه‌های دینی، فرهنگی و اجتماعی ایفا کرده‌اند. سادات حدود ۱۰ درصد از جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهند و در مناطق مرکزی افغانستان، این تعداد تا ۲۷ درصد نیز می‌رسد.
با توجه به وضعیت جنگی و بحران‌های متعدد که طی چند دهه در افغانستان جریان داشته، سرشماری دقیق از جمعیت اقوام مختلف در این کشور صورت نگرفته است. آخرین سرشماری که در دهه پنجاه خورشیدی انجام شد، همچنان معتبرترین آمار شناخته می‌شود. اما بر اساس تحقیقات میدانی و منابع مختلف، سادات به عنوان سومین قوم بزرگ افغانستان، سهم قابل توجهی در ساختار جمعیتی کشور دارند.
جمعیت سادات در 33 ولایت افغانستان
طبق آمار تقریبی که بر اساس بررسی‌های میدانی و منابع مختلف به‌دست آمده است، جمعیت سادات در 33 ولایت افغانستان حدود ۳,۱۵۶,۱۰۳ نفر برآورد شده است. در اینجا جمعیت سادات در برخی از ولایت‌های مهم افغانستان آمده است:
-
کابل: ۹۹,۰۰۰ نفر
-
پروان: ۱۳۵,۰۰۰ نفر
-
کاپیســا: ۶,۰۰۰ نفر
-
میدان وردک: ۱۱۷,۵۵۰ نفر
-
لوگر: ۴۶,۵۰۰ نفر
-
پنجشیر: ۲,۰۰۰ نفر
-
بامیان: ۲۳۰,۰۰۰ نفر
-
بلخ: ۸۴,۰۲۷ نفر
-
فاریاب: ۹,۵۰۰ نفر
-
جوزجان: ۶,۶۷۶ نفر
-
سمنگان: ۱۵,۴۰۰ نفر
-
سرپُل: ۴۴۵,۰۰۰ نفر
-
پکتیا: ۴,۰۰۰ نفر
-
غزنی: ۳۸۷,۰۰۰ نفر
-
پکتیکا: ۵۰,۰۰۰ نفر
-
خوست: ۸۸,۹۵۰ نفر
-
ننگرهار: ۱۹,۰۰۰ نفر
-
لغمان: ۱۲,۵۰۰ نفر
-
کنر: ۵۰,۰۰۰ نفر
-
هرات: ۱۰۷,۰۰۰ نفر
-
فراه: ۱۱۰,۰۰۰ نفر
-
غور: ۸۰,۰۰۰ نفر
-
بادغیس: ۴۵,۵۰۰ نفر
-
بدخشان: ۳۰۰,۰۰۰ نفر
-
کندز: ۳۵,۰۰۰ نفر
-
بغلان: ۲۷,۵۰۰ نفر
-
تخار: ۲۴۲,۰۰۰ نفر
-
قندهار: ۱۸,۰۰۰ نفر
-
هلمند: ۱۰,۰۰۰ نفر
-
زابل: ۳۵,۰۰۰ نفر
-
ارزگان: ۱۷,۰۰۰ نفر
-
دایکندی: ۱۲۰,۰۰۰ نفر
-
نیمروز: ۱۰,۰۰۰ نفر
جمعیت کل سادات در ۲۳ ولایت افغانستان: ۳,۱۵۶,۱۰۳ نفر (۳ میلیون و یکصد و پنجاه شش هزار و یکصد و سه نفر)
در نتیجه، آمار تقریبی پنج قوم اکثریت در افغانستان به‌شرح زیر است:
-
پشتون‌ها: ۴۲% – ۱۳,۸۶۰,۰۰۰ نفر (سیزده میلیون و هشتصد و شصت هزار)
-
تاجیک‌ها: ۲۷% – ۸,۹۱۰,۰۰۰ نفر (هشت میلیون و نُه صد و ده هزار)
-
سادات: ۱۰% – ۳,۳۰۰,۰۰۰ نفر (سه میلیون و سیصد هزار)
-
هزارها: ۹% – ۲,۹۷۰,۰۰۰ نفر (دو میلیون و نهصد و هفتاد هزار)
-
ازبیک‌ها: ۷% – ۲,۳۱۰,۰۰۰ نفر (دو میلیون و سیصد و ده هزار)
باقی اقوام: ۱,۶۵۰,۰۰۰ نفر (یک میلیون و پانصد هزار نفر)
این آمار با وجود چالش‌های متعدد در گردآوری دقیق اطلاعات جمعیتی، به‌طور تقریبی وضعیت جمعیتی افغانستان را نشان می‌دهد.
با وجود جمعیت وسیع و پراکندگی جغرافیایی سادات در افغانستان، آن‌ها همواره از حضور در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی کشور محروم بوده‌اند. با توجه به رشد تحولات سیاسی در سال‌های اخیر و مطالبات مردمی، سؤالی که همچنان مطرح می‌شود این است که آیا وقت آن نرسیده که سادات به‌عنوان یک قوم رسمی و پرجمعیت، حقوق خود را در ساختار قانونی و سیاسی کشور به رسمیت بشناسند؟
[…] آمار تقریبی سادات سومین قوم بزرگ در افغانستان […]