روند فکری انقلاب سبز روایت مبارزات قوم سادات در مسیر عدالت و برابری
منابع محلی از سه ولایت خوست، بدخشان و بامیان به افغانستان اینترنشنال گفته‌اند که طالبان روند گسترده‌ای از برکناری استادان و کارمندان دانشگاه‌های دولتی را با عنوان «تنقیض» آغاز کرده‌اند؛ اقدامی که ناظران آن را بخشی از تلاش برای حذف نیروهای متخصص و تحصیل‌کرده و جایگزینی آنان با چهره‌های ایدئولوژیک همسو با این گروه می‌دانند.
براساس اطلاعات منابع موثق، طالبان تاکنون دست‌کم ۱۲۰ نفر را در خوست، ۵۰ نفر در بامیان و ۵۰ نفر در بدخشان از دانشگاه‌های دولتی برکنار کرده‌اند. در فهرست افراد برکنارشده، بیشتر استادان دارای مدرک کارشناسی ارشد، دکترا و عنوان پروفیسوری هستند که در نظام پیشین جمهوریت فعالیت داشته‌اند.
در دانشگاه شیخ زاید خوست، منابع گزارش داده‌اند که طالبان این استادان را پس از تهیه فهرست رسمی، به خانه‌های‌شان فرستاده‌اند. یکی از استادان این دانشگاه که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت طالبان قصد دارند به‌جای این استادان تحصیل‌کرده، «ملاهای مدارس دینی» را منصوب کنند.
در دانشگاه بامیان نیز منابع تأیید کرده‌اند که ۳۳ استاد و ۲۰ کارمند اداری برکنار شده‌اند. بیشتر این افراد از قوم هزاره و پیرو مذهب شیعه هستند؛ موضوعی که نگرانی‌ها درباره انگیزه‌های قومی و مذهبی در تصمیم‌گیری‌های طالبان را تشدید کرده است.
اسنادی از دانشگاه بدخشان نیز حاکی از برکناری رسمی دست‌کم ۳۶ استاد و کارمند اداری است، هرچند برخی منابع شمار این افراد را تا ۵۱ نفر اعلام کرده‌اند.
طالبان این روند را با اصطلاح «تنقیض» توجیه می‌کنند، اما استادان و تحلیلگران این اقدام را بخشی از یک پروژه سیاسی برای پاک‌سازی دانشگاه‌ها از حضور نخبگان علمی و تبدیل آن‌ها به نهادهای ایدئولوژیک می‌دانند.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱، گزارش‌های متعددی درباره اخراج استادان، حذف رشته‌های علمی، سانسور محتوای درسی و افزایش فشارهای ایدئولوژیک در دانشگاه‌های افغانستان منتشر شده است.
اقدام طالبان در برکناری سیستماتیک استادان، بخشی از روند گسترده‌تری است که آینده تحصیلات عالی و فضای فکری افغانستان را در هاله‌ای از ابهام و نگرانی فرو برده است. دانشگاه‌هایی که باید محل رشد تفکر علمی و گفت‌وگوی انتقادی باشند، اکنون با خطر تبدیل شدن به مراکز انحصاری آموزش دینی و تربیت نیروی ایدئولوژیک روبه‌رو هستند.
