روند فکری انقلاب سبز روایت مبارزات قوم سادات در مسیر عدالت و برابری
چیستی و چرایی روند فکری انقلاب سبز
از اعتراضات خاموش تا اولین گردهمایی علنی در مسجد جامع امام رضا _خوشحال خان
قسمت پنجم
در سال ۲۰۱۵، فرآیند ثبت‌نام برای دریافت تذکره‌های الکترونیکی در افغانستان به یکی از حساس‌ترین و مناقشه‌برانگیزترین مسائل اجتماعی و سیاسی کشور تبدیل شد. در میان موج گسترده‌ای از نگرانی‌ها در خصوص نحوه توزیع این تذکره‌ها، حذف نام قوم سادات از لیست اقوام قابل درج در اسناد هویتی، جنجال‌ها و اعتراضات زیادی را به دنبال داشت.
این رویداد به سرعت در میان اقشار مختلف سادات، به ویژه در میان فعالان مدنی و روشنفکران، بازتاب یافت. سید صفی‌الله عابدی، یکی از چهره‌های برجسته این جریان که در وزارت شهرسازی مشغول به کار بود، با انتشار پیامی در صفحه فیسبوک خود، توجهات را به این موضوع جلب کرد. او در این پیام نوشت:
“امروز گروهی از کارمندان وزارت امور داخله برای توزیع فرم‌های تذکره‌های الکترونیکی به دفتر ما آمدند. نکته‌ای که به شدت جلب توجه می‌کرد این بود که در سیستم دیتابیس وزارت امور داخله، نام قوم «سادات» وجود نداشت. نماینده وزارت، آقای احمد فرزاد، توضیح داد که اگر در فرم‌ها نام قوم خود را ننویسیم، سیستم به طور خودکار یک قوم دیگر را از میان گزینه‌های موجود انتخاب خواهد کرد و اگر «سادات» را ثبت کنیم، فرم باطل خواهد شد.”
این پیام موجی از اعتراض را به دنبال داشت. فعالان مدنی و گروه‌های مختلف سادات به سرعت وارد عمل شدند و جلسات متعددی برای بررسی این موضوع برگزار کردند و تصمیم بر این شد که اول با بزرگان سادات دیدار و گفتگو شود . اما چالش‌های زیادی بر سر راه بود. بسیاری از بزرگان سادات تمایلی دیدار در این نوع مسائل را نداشتند و برخی از آنان از اظهار نظر علنی در این زمینه پرهیز کردند. جلساتی با خانم صدیقه بلخی و سید پادشاه حسینی ریس شورای صلح سادات برگذار شد با این حال، پس از تلاش‌های فراوان،آقای سید محمدعلی جاوید و آقای سید علی کاظمی پذیرفتند که در جلسه محدودی، بدون پوشش رسانه‌ای، دیدار و گفتگو کنند. هرچند این دیدارها بیشتر به گفتگوهای اولیه محدود شد و اقدام عملی قابل توجهی از سوی این بزرگان صورت نگرفت.
در چنین شرایطی، تصمیم بر آن شد که حرکت‌های مدنی و تجمع‌های اعتراضی به صورت مستقل و بدون وابستگی به بزرگان سنتی ادامه پیدا کند. در یکی از مهم‌ترین اقدامات، با هماهنگی مرحوم سید پادشاه حسینی، رئیس وقت شورای صلح سادات، و برخی دیگر از چهره‌های فعال، یک گردهمایی بزرگ در مسجد جامع امام رضا واقع در خوشحال‌خان برگزار شد. این نشست که با حضور بیش از ۶۰۰ نفر از بزرگان، نخبگان و ریش‌سفیدان سادات از هر دو شاخه شیعه و سنی همراه بود، به یکی از نقاط عطف در جریان مطالبه‌گری قوم سادات تبدیل شد.
با وجود دعوت رسمی، هیچ‌یک از رهبران سیاسی سادات در این گردهمایی حضور نیافتند. اما این موضوع باعث ناامیدی فعالان نشد، بلکه عزم آنان را برای ادامه مسیر جزم‌تر کرد. فردای آن روز، سید حسین انوری، از معدود شخصیت‌هایی که در گذشته نیز به موضوعات هویتی سادات توجه نشان داده بود، ما را به منزل افشار دعوت نمود. در این جلسه، اعتراضات و خواسته‌های مطرح شده بررسی شد و او وعده داد که از طریق ارتباط با مقامات ، این مسئله را پیگیری کند.
پس از این دیدار، فردای آن روز ستر جنرال سید حسین انوری از دیدار خود با آقای باهر ریس عمومی ثبت نام این اداره خبر خوشی را اعلام کرد: “نام قوم سادات در سیستم تذکره‌های الکترونیکی وزارت داخله درج شده است.” این خبر، هرچند که به نظر می‌رسید یک پیروزی برای جریان عدالت‌خواهی سادات باشد، اما همچنان نگرانی‌هایی وجود داشت که این تغییر تنها یک اقدام مقطعی باشد و به یک حق پایدار و تثبیت‌شده تبدیل نشود.
اما این حرکت تنها نقطه پایان نبود، بلکه آغاز مرحله جدیدی از مبارزات هویتی سادات بود. فعالان تصمیم گرفتند که از طریق شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌ها و تجمع‌های مردمی، روند آگاهی‌بخشی را ادامه دهند. در همین راستا، تلاش‌هایی برای تجلیل از مفاخر سادات و برگزاری مراسم‌های بزرگداشت چهره‌های تأثیرگذار این قوم آغاز شد.
مبارزه برای بازپس‌گیری هویت، مسیری دشوار و پرچالش بود. با این حال، تجربه این مبارزات نشان داد که تغییر، نه از طریق انتظار کشیدن برای تصمیم‌گیری بزرگان، بلکه با اتحاد، آگاهی‌بخشی و اقدام مستقیم قابل دستیابی است. امروز، با گذشت سال‌ها از آن اعتراضات، این مبارزه همچنان ادامه دارد و هدف آن چیزی جز بازگرداندن جایگاه واقعی سادات در ساختار اجتماعی و سیاسی کشور نیست.
