جمعی از فعالان حقوق بشر، نیروهای پیشین امنیتی، مدافعان حقوق زنان و اعضای جنبشهای مدنی افغانستان، با انتشار نامهای سرگشاده خطاب به سازمان ملل متحد، کمیساریای عالی پناهندگان، شورای حقوق بشر و جامعه جهانی، نسبت به «بازگرداندن اجباری پناهجویان افغانستانی از ایران و پاکستان» هشدار داده و آن را «نقض آشکار اصل عدم بازگرداندن (Non-Refoulement) و حقوق بشری» دانستهاند.
در این نامه آمده است:
«بازگرداندن پناهجویان افغان بدون بررسی فردی و بدون تضمین امنیت آنان، خلاف کنوانسیون ۱۹۵۱ و پروتکل ۱۹۶۷ است. این اقدام جان هزاران انسان، بهویژه گروههای در معرض خطر را تهدید میکند.»
نویسندگان نامه، از گروههای زیر بهعنوان آسیبپذیرترین دستهها نام بردهاند:
-
نیروهای امنیتی و نظامیان دولت پیشین؛
-
زنان فعال، روزنامهنگاران و مدافعان حقوق بشر؛
-
اقوام و مذاهبی که هدف خشونت و تبعیض سیستماتیک قرار داشتهاند؛
-
کودکان بیسرپرست و خانوادههای فاقد مدرک قانونی.
آنان از سازمان ملل و نهادهای ذیربط خواستهاند:
-
بازگرداندن اجباری پناهجویان را فوراً متوقف کنند؛
-
مکانیزم اسکان مجدد برای افراد در معرض خطر ایجاد شود؛
-
گزارشهای مستقل از وضعیت پناهجویان افغانستانی در ایران و پاکستان تهیه و منتشر گردد؛
-
بر دولتهای ایران و پاکستان فشار حقوقی و سیاسی وارد شود تا به تعهدات بینالمللی خود پایبند باشند.
این نامه هشدار میدهد:
«اگر سازمان ملل و جامعه جهانی نتوانند از پناهجویان افغان حمایت کنند، باید فوراً زمینه انتقال امن آنان به کشورهای ثالثی را فراهم کنند که به اصول حقوق بشر پایبندند. هرگونه کوتاهی، مشارکت غیرمستقیم در نقض حقوق پناهندگان تلقی خواهد شد.»
امضاکنندگان این نامه تأکید کردهاند که دفاع از جان و کرامت پناهجویان افغان، آزمونی برای اعتبار و کارآمدی نهادهای بینالمللی است.