نمایش شاهد-۱۳۶ در میدان سرخ؛ یک نگاه جامع به پیام‌های جهانی و منطقه‌ای

نمایش پهپاد «شاهد-۱۳۶» ایرانی که با نام روسی «گران-۲» در رژه روز پیروزی میدان سرخ مسکو به نمایش درآمد، نه تنها یک نمایش قدرت نظامی برای داخلی‌ها و تماشاگران بین‌المللی است، بلکه می‌تواند به نقطه عطفی در تحولات ژئوپلیتیک جهانی تبدیل شود. این نمایش، که برای نخستین‌بار پهپادهای ایرانی در معرض دید عمومی قرار گرفتند، در بردارنده پیام‌های مهمی است که در قالب همکاری‌های نظامی میان ایران، روسیه و چین و همچنین عادی‌سازی جنگ‌های نیابتی و تاثیر آن‌ها بر امنیت جهانی قابل تحلیل است.

برای ایران، نمایش پهپادهای «شاهد-۱۳۶» در میدان سرخ نماد پیروزی استراتژیک و ژئوپلیتیکی است. ایران که از مدت‌ها پیش تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد و تلاش‌های غرب برای منزوی کردنش به شدت افزایش یافته، به‌دنبال یافتن هم‌پیمانانی است که بتوانند راه‌های جدید برای مقابله با فشارهای جهانی فراهم کنند. در این راستا، همکاری با روسیه به‌ویژه در حوزه تسلیحاتی، به ایران اجازه می‌دهد که علاوه بر تقویت موقعیت دفاعی خود، نقش فعالی در درگیری‌های بین‌المللی، به‌ویژه در جنگ اوکراین، ایفا کند.

پهپادهای ایرانی نه تنها ابزاری برای حملات به زیرساخت‌های حیاتی اوکراین هستند، بلکه نماد توانمندی ایران در تولید و استفاده از فناوری‌های نظامی پیشرفته و ارزان‌قیمت هستند. این اقدام ایران به‌نوعی پیام روشنی به غرب است که ایران از جایگاه محوری خود در منطقه نه‌تنها برای تقویت خود بلکه برای تهدید و استفاده از ظرفیت‌های نیابتی در جنگ‌های جهانی بهره می‌برد.

چین، به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی در عرصه جهانی و رقیب اصلی ایالات متحده، در این نمایش به‌طور غیرمستقیم پیامی به واشنگتن می‌فرستد. نمایش «شاهد-۱۳۶» در مسکو، بخشی از روندی است که چین در جهت تقویت روابط خود با روسیه و ایران به‌ویژه در حوزه‌های نظامی و اقتصادی دنبال می‌کند. چین که از سال‌ها پیش به دنبال گسترش نفوذ خود در کشورهای مختلف، از جمله ایران و روسیه است، حالا با تکیه بر این روابط، مسیر جدیدی برای تامین منابع انرژی و تسلیحاتی خود پیدا کرده است.

چین با سرمایه‌گذاری‌های عظیم در روسیه و ایران و گسترش پروژه‌های مهم اقتصادی نظیر «راه ابریشم جدید»، خود را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین حامیان نظامی و اقتصادی این کشورها معرفی می‌کند. در همین حال، نمایش پهپادهای ایرانی می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای از علاقه‌مندی چین به گسترش فناوری‌های غیرمتعارف و سیستم‌های تسلیحاتی در راستای تقویت استراتژی‌های نظامی‌اش در آینده نزدیک دیده شود. چین با این کار، همزمان خود را از وابستگی به غرب و برتری‌های نظامی آمریکا دور می‌کند و در عین حال پیامی روشن به واشنگتن می‌دهد که این رقابت‌ها تنها محدود به اروپا یا آسیا نیست، بلکه عرصه‌ای جهانی دارد.

یکی از پیام‌های مهم و نگران‌کننده نمایش پهپادهای ایرانی در مسکو، به‌ویژه برای غرب، روند عادی‌سازی جنگ‌های نیابتی است. این نمایش ممکن است الگویی برای سایر کشورها باشد که می‌توانند با استفاده از تسلیحات ارزان و مؤثر به تقابل با دشمنان خود پرداخته و از طریق جنگ‌های نیابتی به هدف‌های استراتژیک خود برسند. در دنیای امروز، جبهه‌های جنگ تنها محدود به میدان‌های نبرد کلاسیک نیستند؛ بلکه جنگ‌های نیابتی، حمایت‌های تسلیحاتی و نظامی از گروه‌ها و کشورهای مختلف، به یکی از ارکان اصلی این درگیری‌ها تبدیل شده است.

این نوع جنگ‌ها می‌توانند هزینه‌های اقتصادی و انسانی جنگ را کاهش دهند، اما در عین حال باعث تشدید تنش‌ها و ناامنی‌های منطقه‌ای و جهانی شوند. نمایش پهپادهای ایرانی ممکن است دیگر کشورها را ترغیب کند تا از مدل مشابهی درگیری‌ها و تنش‌های خود استفاده کنند. این امر باعث می‌شود که جنگ‌های نیابتی به بخشی از «جنگ ترکیبی» در قرن ۲۱ تبدیل شوند، جایی که بازیگران اصلی، از جمله ایران، روسیه و چین، نقش‌های مؤثری ایفا می‌کنند.

ایالات متحده، که از مدت‌ها پیش تلاش کرده است روابط ایران و روسیه را تضعیف کند، اکنون با چالشی جدید روبه‌رو است. نمایش پهپادهای ایرانی در روسیه نشان می‌دهد که نه تنها تحریم‌ها علیه این کشورها نتواسته است جلوی همکاری‌های نظامی آنان را بگیرد، بلکه این همکاری‌ها به‌طور رسمی به یک تهدید نظامی و ژئوپلیتیکی جدید تبدیل شده است.

در مواجهه با این واقعیت، ایالات متحده باید به بازنگری در سیاست‌های خود در قبال ایران، روسیه و چین بپردازد و رویکردهای جدیدی برای مقابله با تهدیدات به‌ویژه در عرصه جنگ‌های نیابتی و تهدیدات هسته‌ای پیدا کند. تمرکز بر تقویت بازدارندگی در برابر تسلیحات ارزان‌قیمت و ایجاد هماهنگی بیشتر در مقابله با قدرت‌های نوظهور باید در صدر اولویت‌های ایالات متحده قرار گیرد.

در نهایت، یکی از مهم‌ترین نکات از منظر جهانی، روند رو به افزایش استفاده از پهپادها و تکنولوژی‌های نامتقارن است. در جنگ‌های آینده، این تسلیحات به‌عنوان ابزاری قدرتمند در دست کشورهای مختلف قرار خواهند گرفت که به راحتی می‌توانند از آن برای تحقق اهداف استراتژیک و نظامی خود استفاده کنند. پهپادهای انتحاری همچون «شاهد-۱۳۶» می‌توانند به یکی از ارکان اصلی جنگ‌های ترکیبی و نیابتی تبدیل شوند که به‌طور مستقیم تهدیدی برای نظم جهانی و ثبات امنیتی خواهد بود.