روند فکری انقلاب سبز روایت مبارزات قوم سادات در مسیر عدالت و برابری
صدها عنوان کتاب از کتابخانه‌ها و کتاب‌فروشی‌های افغانستان جمع‌آوری شده‌اند؛ طالبان می‌گویند این کتاب‌ها «مغایر با شریعت و نظام» هستند، اما منتقدان آن را حمله‌ای به حافظه فرهنگی ملت می‌دانند.
در یکی از آشکارترین جلوه‌های سانسور فرهنگی، طالبان اعلام کرده‌اند که طی سه سال گذشته، صدها عنوان کتاب را به‌دلیل مغایرت با «شریعت اسلامی» و «نظام حاکم» از کتابخانه‌ها و بازار جمع‌آوری کرده‌اند. این اقدام نگرانی گسترده‌ای درباره نابودی فکری و فرهنگی در افغانستان برانگیخته است.
در دل کابل، جایی که روزگاری کتاب‌فروشی‌هایش پُر از جوانانی بود که به‌دنبال معنا، پرسش و دانایی می‌گشتند، حالا کتاب‌ها یکی‌یکی ناپدید می‌شوند. عبدالحق عماد، مسئول کپی‌رایت وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان، روز چهارشنبه در نشستی رسمی گفت:
«کتاب‌هایی که مخالف شریعت اسلامی، وحدت ملی و نظام کنونی باشند، شناسایی و ممنوع شده‌اند.»
بر اساس مشاهدات کتاب‌فروشان محلی و گزارش‌های داخلی، طی سه سال گذشته طالبان هزاران جلد کتاب سیاسی، فلسفی، فقهی و حتی متون درسی را از بازارها و قفسه‌های دانشگاهی حذف کرده‌اند. هدف؟ خاموش‌کردن هر صدایی که به روایت رسمی طالبان شک کند یا از افقی متفاوت سخن بگوید.
ممنوع‌سازی کتاب‌ها پدیده‌ای تازه در جهان نیست؛ اما آنچه در افغانستان اتفاق می‌افتد، نه‌فقط یک اقدام امنیتی، بلکه پاک‌سازی تدریجی حافظه فکری یک ملت است. طالبان، با حذف آثار منتقد، در واقع تلاش دارند فقط یک‌صدای ایدئولوژیک را زنده نگه دارند.
یک دانشجوی سابق دانشگاه کابل، که پس از ممنوع‌شدن رشته‌اش به کارگری روی آورده، می‌گوید:
«کتاب برای ما دریچه‌ای به جهان بود. حالا آن پنجره را هم بسته‌اند. احساس می‌کنم دیگر آینده‌ای وجود ندارد.»
طالبان به‌جای رویارویی فکری با ایده‌ها، راه حذف را در پیش گرفته‌اند. آنان از فلسفه تا جامعه‌شناسی، از تاریخ تا ادبیات، آنچه را نتوانسته‌اند کنترل کنند، ممنوع کرده‌اند. حتی کتاب‌های تدریسی برخی رشته‌های دانشگاهی، به‌ویژه علوم انسانی، از فهرست مجاز حذف شده‌اند.
اقدام طالبان برای حذف کتاب‌ها، افغانستان را بیش از پیش از گفت‌وگوی فکری با جهان جدا کرده است. کارشناسان فرهنگی هشدار می‌دهند که سانسور سیستماتیک کتاب نه‌تنها آزادی بیان، بلکه ظرفیت آموزش، دانشگاه، و آینده علمی کشور را تهدید می‌کند.
یکی از اساتید پیشین دانشگاه بلخ که اکنون در تبعید به‌سر می‌برد، معتقد است:
«طالبان از چیزی می‌ترسند که نمی‌فهمند؛ و آن چیز، اندیشه است. چون اندیشه می‌تواند مقاومت خلق کند، آگاهی بسازد، و نظام تک‌صدا را متزلزل کند.»
