روند فکری انقلاب سبز روایت مبارزات قوم سادات در مسیر عدالت و برابری
سید حسن موسوی
موج تازه‌ای از تنش‌های مجازی بر سر نام‌گذاری «پنجشیر» در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی در حال گسترش است؛ تنشی که در ظاهر به یک اختلاف‌نظر بر سر نام و هویت منطقه مربوط می‌شود، اما در لایه‌های پنهان‌تر، به مسائلی عمیق‌تر از جمله جنگ روانی، مدیریت افکار عمومی و شکاف‌های تاریخی دامن می‌زند.
پنجشیر تنها یک نام جغرافیایی نیست؛ نماد تاریخی مقاومت ملی است. در وجدان جمعی مردم افغانستان، پنجشیر همواره یادآور ایستادگی، آزادی‌خواهی و مبارزه با سلطه بوده است. در برابر ارتش سرخ، در برابر تروریزم، و امروز در برابر استبداد طالبانی، پنجشیر در خط مقدم ایستاده و بهای مقاومت را با جان، خانه و امنیت خود پرداخته است. این ولایت یکی از معدود مناطق کشور است که هنوز هم در شرایطی دشوار و نابرابر، بار مقاومت را بر دوش می‌کشد و مردم آن تحت شدیدترین فشارهای امنیتی، معیشتی و روانی قرار دارند.
در حافظه تاریخی افغانستان، پنجشیر با مقاومت گره خورده است؛ نه فقط مقاومت قومی یا محلی، بلکه مقاومت علیه سلطه و تحمیل. همین ویژگی، این منطقه را به یک نماد تبدیل کرده است. تلاش برای تغییر نمادها – به هر نیت و هدفی که باشد – در شرایط بحران‌زده‌ی فعلی افغانستان، ناگزیر با واکنش همراه خواهد بود.
این بحث در زمانی به‌وجود آمده که مردم پنجشیر تحت شدیدترین فشارهای امنیتی، سیاسی و اقتصادی قرار دارند. فشار طالبان بر این منطقه تنها به معنای محاصره فیزیکی نیست، بلکه فشار روانی و نمادین نیز هست؛ تضعیف جایگاه پنجشیر، می‌تواند بخشی از این پروژه باشد. در چنین بستری، هرگونه اظهارنظر تحریک‌آمیز، ناخواسته به تکمیل همان پروژه کمک می‌کند.
اما نکته مهم‌تر اینکه: منشأ این جدل‌ها کیست؟ بررسی دقیق الگوهای رفتاری و صفحات آغازگر این تنش‌ها نشان می‌دهد که برخی جریان‌ها آگاهانه به دنبال فعال‌سازی شکاف‌های کهنه هستند. در بسیاری موارد، اکانت‌هایی که خود را به نام گروه یا قوم خاصی معرفی می‌کنند، اهدافی به‌مراتب پیچیده‌تر از یک بحث هویتی ساده دنبال می‌کنند؛ اهدافی که می‌تواند از تطهیر طالبان تا انحراف افکار عمومی را شامل شود.
در چنین فضایی، نه باید احساساتی شد، نه خام. واکنش‌های احساسی به این جدل‌ها، تنها میدان بازی را برای طراحان اصلی این پروژه‌ها فراهم می‌کند. در مقابل، تحلیل دقیق، شناخت بسترها، و درک بازی‌های پشت صحنه، می‌تواند به فهم عمیق‌تری از واقعیت سیاسی امروز افغانستان کمک کند.
در نهایت، آنچه روشن است این است که پنجشیر فراتر از هر هویت قومی، به بخشی از حافظه‌ی جمعی مقاومت در افغانستان بدل شده و تخریب این نماد، صرف‌نظر از اینکه از کجا آغاز می‌شود، با استقبال کسانی روبه‌رو خواهد شد که به خاموشی هر صدای مخالف دل بسته‌اند. حمایت از پنجشیر در این روزها، نه صرفاً یک موضع‌گیری محلی یا احساسی، بلکه بخشی از ایستادن در کنار حقیقت، عدالت و کرامت انسانی است.
