روند فکری انقلاب سبز روایت مبارزات قوم سادات در مسیر عدالت و برابری
یافته‌های تازه کمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد نشان می‌دهند که اکثریت بازگشت‌کنندگان افغان که در نیمه نخست سال گذشته از پاکستان به کشور بازگشته‌اند، با چالش‌های جدی و بحران‌های انسانی روبه‌رو هستند. این گزارش که وضعیت ۲۸۶۸ خانواده بازگشتی را از جنوری تا جون ۲۰۲۴ بررسی کرده است، بر مشکلات شدید این افراد در زمینه دسترسی به غذا، سرپناه، خدمات صحی و آموزشی تاکید دارد.
براساس این گزارش، ۵۷ درصد از بازگشت‌کنندگان با کمبود شدید غذا مواجه بوده و به غذای کافی دسترسی نداشته‌اند. علاوه بر این، ۴۷ درصد از خانواده‌ها هیچ ذخیره غذایی نداشته‌اند و ۲۹ درصد دیگر نیز ذخیره مواد غذایی‌شان تنها برای کمتر از یک هفته کافی بوده است. این آمارها اگرچه نسبت به سال گذشته کاهش یافته، اما همچنان نگران‌کننده خوانده شده‌اند.
علل و پیامدهای بحران
روند بازگشت مهاجران افغانستان، به‌ویژه پس از اجرای طرح بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی از سوی دولت پاکستان در اواخر سال ۲۰۲۳، تاثیرات جدی بر وضعیت انسانی در افغانستان داشته است. ملل‌متحد اعلام کرده است که این روند با آغاز دوباره اخراج‌ها در ماه اپریل ۲۰۲۵ شدت یافته است و به بحران‌های انسانی دامن زده است.
یکی از مشکلات عمده که در این گزارش آمده، این است که بیش از یک‌سوم از بازگشت‌کنندگان نتوانسته‌اند به مناطق اصلی یا ولایات مبدا خود بازگردند. دلایل عمده این وضعیت شامل کمبود مسکن، فرصت‌های شغلی محدود و نبود زمین برای سکونت است. این امر باعث شده که بسیاری از خانواده‌ها به ولایت‌های دیگر مانند کابل، ننگرهار، قندز و قندهار پناه ببرند.
چالش‌های اقتصادی و اجتماعی
از لحاظ اقتصادی، ۶۰ درصد از بازگشت‌کنندگان اعلام کرده‌اند که منبع درآمد دارند، اما تفاوت‌های قابل توجهی میان مردان و زنان در این زمینه وجود دارد. تنها ۱۶ درصد از زنان بازگشت‌کننده دارای درآمد بوده‌اند که نشان‌دهنده مشکلات شدید اقتصادی برای زنان در این گروه است.
در بخش مسکن نیز ۶۱ درصد از خانواده‌هایی که خانه کرایه‌ای دارند، نمی‌توانند هزینه اجاره را پرداخت کنند و برای تأمین مسکن مجبور به قرض گرفتن پول شده‌اند. این وضعیت علاوه بر فشار اقتصادی، موجب ایجاد بحران‌های اجتماعی در میان بازگشت‌کنندگان شده است.
چالش‌های آموزشی و بهداشتی
در زمینه آموزش، یک‌سوم از خانواده‌ها اعلام کرده‌اند که فرزندانشان به امکانات آموزشی با کیفیت و مشابه با آنچه در جامعه میزبان وجود دارد، دسترسی ندارند. موانع اصلی برای ثبت‌نام در مدارس شامل ممنوعیت آموزش برای دختران و مشکلات اقتصادی خانواده‌ها بوده است. این امر نگرانی‌ها را درباره آینده تحصیلی کودکان بازگشت‌کننده افزایش داده است.
دسترسی به خدمات صحی نیز محدود گزارش شده و ۳۴ درصد از خانواده‌ها گفته‌اند که در شش ماه گذشته حداقل یک عضو خانواده‌شان به مراقبت پزشکی نیاز داشته اما قادر به دریافت خدمات لازم نبوده‌اند. این وضعیت نشان‌دهنده نیاز فوری به بهبود زیرساخت‌های بهداشتی برای این گروه آسیب‌پذیر است.
نیاز به کمک‌های بین‌المللی
کمیساریای عالی پناهندگان ملل‌متحد تاکید کرده است که این داده‌ها برای بهبود برنامه‌ریزی‌ها در راستای اسکان مجدد و ادغام پایدار بازگشت‌کنندگان در افغانستان ضروری است. این سازمان همچنین از جامعه بین‌المللی خواسته است که کمک‌های انسانی خود را براساس نیازهای واقعی این خانواده‌ها طراحی کند تا وضعیت بحرانی آن‌ها کاهش یابد و به ثبات نسبی دست یابند.
بازگشت این افراد از پاکستان به افغانستان نه تنها بار سنگینی بر دوش دولت و جامعه افغانستان گذاشته، بلکه نیاز فوری به حمایت‌های انسانی و توسعه‌ای را برای این گروه از مهاجران برجسته می‌کند.
